در شورای راهبری طرح بوم تأکید شد؛
حسن ملکی: هماهنگی همه بخش‌های آموزش و پرورش لازمه پیشرفت برنامه ویژه مدرسه
تهران (پانا) – معاون وزیر و رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی تأکید کرد برنامه ویژه مدرسه یک طرح فرادستگاهی است و بدون هماهنگی همه بخش‌های وزارت آموزش و پرورش امکان پیشرفت ندارد.
به گزارش روابط عمومی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، حسن ملکی در اولین جلسه شورای راهبری برنامه ویژه مدرسه(بوم) گفت: این طرح یک طرح فرادستگاهی است و بدون هماهنگی همه بخش‌های وزارت آموزش و پرورش امکان پیشرفت ندارد. ابعاد این طرح مسائل اجرایی، مدیریتی، اولیاء و خانواده ها را در بر می گیرد. به طور مثال در بخش خانواده ها، انجمن های اولیا و مربیان باید مشارکت داشته باشند. بخشی از کار هم مربوط به امور پرورشی و مسائل تربیتی بوده که به معاونت پرورشی مربوط است و بخش دیگر به تولید محتوای آموزشی برمی‌گردد که مربوط به سازمان پژوهش است، به عبارتی دیگر برنامه ویژه مدرسه مانند منشوری دارای ابعاد و اضلاع مختلف است. در جلسه‌ای که 2 ماه پیش خدمت وزیر محترم آموزش و پرورش بودیم گزارشی از وضعیت این برنامه ارائه و قرار شد شورای راهبری در این زمینه تشکیل شود.
در ادامه عظیم محبی به عنوان مشاور و دبیر برنامه ویژه مدرسه (طرح بوم) گفت: برنامه ویژه مدرسه به عنوان یکی از 25 بسته تحولی وزارتخانه و در اولویت‌های برنامه وزیر آموزش و پرورش قرار گرفته است که خلاصه ای از آن بیان می‌شود.
منطق اجرای طرح بوم
بررسی‌های زیادی روی این طرح صورت گرفت تا اینکه در سال 1397 مصوب شد مدارس 60 ساعت را طبق این بخشنامه با اختیار خودشان اجرا کنند.
برنامه‌ریزی درسی در کشور ما متمرکز است و این اقدام آغاز تمرکززدایی است. بنابراین بعد از 40 سال، آموزش و پرورش و سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی در صدد هستند این تمرکز را کم کنند.
اهداف طرح بوم
پاسخگویی به نیازهای منطقه‌ای و محلی، تنوع بخشی به محیط های یادگیری و ارتقاء جایگاه مدرسه سه هدف این برنامه است. در این شیوه نامه مدرسه خودش به طراحی و تولید اقدام می‌کند و مدرسه و معاونان رکن اصلی در نظر گرفته شده‌اند.آموزش معلمان، آگاهی بخشی، ظرفیت سازی برای جلب مشارکت والدین و جامعه محلی وظیفه اصلی مدیر و معاونین در این طرح است؛ اما بخش اصلی، طراحی و تدوین برنامه ویژه مدرسه توسط معلمان است و تا وقتی مدارس آموزش‌ها را نبینند نمی‌توان از آنها انتظار داشت.
محبی اظهار کرد: شیوه‌نامه به مدارس ارسال و کتاب راهنما هم تولید شده است و سال گذشته 100 مدرس کشوری آموزش لازم را دیدند.
موانع
عدم پیش بینی اعتبار
نبود وحدت رویه برای کار اجرایی
کافی نبودن جلسات توجیهی
عدم نگاه و برداشت مشترک از برنامه‌ها
عدم باورمندی به صلاحیت مدرسه در انجام این کار
ابهام در زمان اجرای این برنامه
نحوه احراز صلاحیت افراد از مهم‌ترین موانع این برنامه است.
وضع مطلوب مدنظر
وضع مطلوبی که باید به آن برسیم، درک عمیق مدیران مدارس و ….از منطق و فرآیند برنامه‌ریزی درسی در مدرسه، اشتراک نظر، فراهم بودن پشتیبانی حقوقی و مالی، ایجاد وحدت رویه، مشارکت عوامل سهیم و مؤثر، همخوانی برنامه‌های مدرسه با چهارچوب ابلاغ شده است.
پیش‌بینی برنامه‌ها
آموزش مجازی برای همه مدیران دنبال شود
از مدارس فعال ارزیابی صورت گیرد
تولید محتواها به سمت نیازهای برنامه بوم و 6 ساحت تعلیم و تربیت برود
مسئولیت رسمی در هر استان به گروه‌های آموزشی واگذار شود
از ظرفیت خانواده‌ها استفاده شود، در مدارس غیردولتی هم این برنامه جدی گرفته شود.
همکاری مدیران کل استان ها در برنامه ویژه مدرسه
روح الله رضاعلی مشاور اجرایی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی گفت: باید مدیران کل استان‌ها درگیر برنامه‌ریزی برای برنامه ویژه مدرسه بشوند. یکی از شاخص‌های ارزیابی استان‌ها عمل به طرح بوم در نظر گرفته شده و استان‌ها در پایان اسفند از این نظر مورد ارزیابی قرار می گیرند.
طرح بوم؛ یک بستر کانونی مهم و مورد توجه
محمود امانی طهرانی مشاور سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی عنوان کرد: برای کسانی که در حوزه ستادی کار می‌کنند، برنامه ویژه مدرسه ممکن است مشابه برنامه‌هایی باشد که بعد از مدتی رها می‌شود و به آن توجهی نمی‌شود اما نظام آموزشی ما به نقطه‌ای رسیده که نیازمند چرخش تحولی اثر گذار ماهوی است. برنامه ویژه مدرسه می‌تواند صورت مسئله را تغییر دهد. در نظام آموزشی ما هیچ گاه به مدرسه اختیار داده نشده است. این برنامه به یک بستر کانونی مهم و مورد توجه، تبدیل شده و بسیاری از مدارس وارد کار حرفه‌ای شده اند. اگر به این کار اهمیت جدی داده شود مدارس رشد خواهند کرد.
نقطه رسیدن به تحول مدرسه واگذار کردن برخی از اختیارات به مدارس است
مرضیه مسگرزاده مدیرکل دوره اول متوسطه وزارت آموزش و پرورش به عنوان نماینده معاونت متوسطه در این نشست اظهار کرد: نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که یک برنامه خوب به دلیل انتخاب نشدن روش مناسب، ممکن است به متضاد خود تبدیل شود. باید مراقب بود که برنامه نسخ نشود. برای اجرای برنامه بوم در دوره متوسطه اول با موانعی رو به رو هستیم و همه اعتقاد دارند که نقطه رسیدن به تحول مدرسه واگذار کردن برخی از اختیارات به مدارس است ولی تحول با ریل‌های گذشته انجام نمی‌شود. برنامه بوم یکی از بهترین برنامه‌های تحولی است و. ضرورت دارد قبل از اجرا موانع موجود برداشته و زوایای مختلف آن بررسی شود.
آمادگی انجمن‌های اولیا و مربیان برای کمک به طرح بوم
نورعلی عباسپور مدیرکل انجمن اولیا و مربیان نیز در این برنامه بیان کرد: هر برنامه با آسیب‌هایی روبه رو است؛ تعداد زیاد برنامه‌ها مدیران را کلافه کرده و هر برنامه ای را به دید اضافه شدن یک کار جدید می دانند. برنامه “مدرسه محله” جزو بسته‌های تحولی تدوین شده ما است که در قالب آن پیوند مدرسه و جامعه اتفاق می‌افتد. این برنامه کانون پیشرفت محله بیان شده و به اجرای برنامه بوم کمک زیادی می کند. برای رسیدن به موفقیت باید شورای آموزش و پرورش استان‌ها را درگیر کرد. برنامه ویژه مدرسه اگر در ستاد و وزارتخانه مورد تأکید قرار بگیرد این نگاه به سطوح پایین‌تر منتقل می‌شود. عوامل انگیزشی باید مورد توجه قرار بگیرد. انجمن‌های اولیا و مربیان اعلام آمادگی کرده‌اند تا در موارد مربوطه تولید محتوا کنند.
خانم تسلیمی نیز گفت: با طرح بوم بسیاری از معلمان با استعداد و با انگیزه می‌توانند از این فرصت استفاده کنند و خودی نشان دهند. شیوه‌نامه گروه‌های آموزشی در بهمن ماه ابلاغ شد و اگر به وظایف آنها در برنامه بوم هم اشاره شود برنامه جامعی خواهد شد.
برای اجرای طرح بوم اقدام عملی شود
مسعود شکوهی مدیرکل امور تربیتی و مشاوره به عنوان نماینده معاونت پرورشی و فرهنگی وزارت متبوع اضافه کرد: امیدوارم این برنامه به سمت اجرای برنامه‌های مدرسه و فوق برنامه مثل کنکور پیش نرود. این طرح در صورتی موفق خواهد بود که ابتدا امکان سنجی و سپس اقدام عملی در خصوص آن صورت گیرد.
روزبهانی به عنوان نماینده سازمان مدارس غیردولتی نیز در این جلسه بیان کرد: این طرح در مدارس غیردولتی قابلیت اجرای بیشتری دارد. ولی در اجرای این‌گونه طرح‌ها مشکل داریم زیرا با چالش نیروی انسانی مواجه هستیم. چالش دیگر هم محتواهای متمرکز ارسالی به مدارس است زیرا با فلسفه تمرکز زدایی مخالف است.
نکات مورد تأکید ملکی
ملکی در ادامه بیان کرد: ناهماهنگی و تعارض در برخی از بخشنامه‌ها مشکلی است که با آن مواجه هستیم و به همین دلیل شورای راهبری را از این به بعد ادامه می‌دهیم تا کار به سامان برسد. از مجموع صحبت‌ها به چند نکته رسیدیم.
مجموعه عوامل و عناصر مؤثر در طرح بوم کارآمد باشند و اگر کارآمد نیستند باید برای کارآمد بودن آنها برنامه داشته باشیم.
این طرح باید یکپارچه و منسجم پیش برود (شورای راهبری هم برای رسیدن به این هدف شکل گرفته است).
بخش‌هایی که در این امر دخیل هستند وظایف خود را بشناسند و عمل کنند.
ادارات کل توجیه شوند و اگر در این خصوص اقدام لازم انجام نشده، اقدام شود.
این کار بدون درنظر گرفتن ابعاد مالی و اقتصادی پیش نمی‌رود.
موانع اجرای این طرح در مدرسه برطرف شود و مدیر مدرسه ارتباط با بیرون مدرسه را انجام دهد. طرح بوم به محیط فراخ نیاز دارد و اگر مدیر مدرسه اختیار نداشته باشد یعنی ناکام ماندن طرح بوم.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی گفت: باید نظارت بر اجرا به درستی انجام شود چرا که خیلی از کارها به همین دلیل انجام نشده است. برای نظارت بر طرح بوم نیز باید فکر شود و کارساماندهی شده پیش برود. در هر استان شورای راهبری با مدیریت مدیر کل استان تشکیل و اقدامات به کارهای موثق وصل شود. سؤالی پیش می‌آید. طرح بوم با توجه به ماهیت دوره تحصیلی نباید انعطافی داشته باشد؟ آیا می‌توان با یک نسخه واحد این طرح را برای تمام دوره‌ها عملیاتی کرد؟ ماهیت دوره در الگوی ما اثر گذار است؟
وی افزود: نگران برنامه‌هایی مانند مدرسه محله هستیم که به موازات این طرح در مدارس در حال اجرا است ولی هیچ راه حلی برای رفع این مشکل ندارم. اما اگر این وضعیت شفاف نشود نه برنامه مدرسه محله موفق خواهد شد و نه طرح بوم. تکثر طرح‌ها، برنامه‌ها و گرفتار شدن در تصمیم‌گیری که باید کدام برنامه اجرایی شود مشکلی است که باید رفع شود.
ملکی گفت: باید از ظرفیت گروه‌های آموزشی استفاده شود. امور مربوط به طرح بوم را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد. یک دسته از امور، مسائل فوریتی هستند که با عملیاتی نکردن آن به مشکل برمی‌خوریم. برای امور فوری که باید ظرف یک هفته آینده برای آن تصمیم اتخاذ شود اقدامی عملیاتی انجام دهیم. دوم، امور مشترک و فرادستگاهی است که باید با مشارکت انجام شود. برای جلسه آینده باید مشخص شود هر معاونت چه وظیفه‌ای در طرح بوم دارد و نقاط تلاقی و ابهام برطرف شود. الگوی اجرایی به شیوه استقرایی مشخص شود و کثرت‌ها را به وحدت تبدیل کنیم. در جلسه آینده باید پاسخ دهیم که الگوی اجرای ما مناسب بوده یا نامناسب؟ آیا نیازمند اصلاح الگو هستیم یا اینکه الگو مشکلی ندارد و شیوه اجرای الگو مشکل دارد؟ امیدوارم در جلسه آینده به الگوی اجرایی مشخص برسیم و فعالیت‌ها را تقسیم کنیم.
